مجله عیار

اقتصاددانان دارون عجم اوغلو و جیمز ای رابینسون در کتاب خود با عنوان «چرا ملت‌ها شکست می‌خورند: ریشه‌های قدرت، رفاه و فقر» به پرسش قدیمیِ علت پیشرفت برخی کشورها و عقب‌ماندگی برخی دیگر می‌پردازند. آن‌ها با به چالش کشیدن باورهای رایج، استدلال می‌کنند که موقعیت جغرافیایی، منابع یا فرهنگ، سرنوشت یک ملت را رقم نمی‌زنند. در عوض، کلید موفقیت در نهادهای آن نهفته است: آیا این نهادها فراگیر هستند و فرصت را برای همه فراهم می‌کنند، یا قدرت و ثروت را در دستان عده‌ای خاص متمرکز می‌کنند؟

دو اقتصاددان برجسته از مؤسسه فناوری ماساچوست (MIT) و برندگان جایزه نوبل، Abhijit Banerjee وEsther Duflo، در کتاب «اقتصاد خوب برای دوران سخت» به سراغ مسائل مهم زمان ما می‌روند. آن‌ها در این اثر ارزشمند، با تکیه بر تخصص و تجاربشان، استدلال می‌کنند که تحقیقات اقتصادی، زمانی که به درستی به کار گرفته شوند، می‌توانند به ابزاری کارآمد برای رویارویی با چالش‌های پیچیده جهان، از کندی رشد اقتصادی و نابرابری تا تغییرات آب و هوایی و مهاجرت، تبدیل شوند.

دو اقتصاددان برجسته، دارون عجم اوغلو و جیمز ای رابینسون، پس از موفقیت چشمگیر کتاب «چرا ملت‌ها شکست می‌خورند؟»، بار دیگر با اثری خواندنی با عنوان «دالان باریک آزادی» به صحنه‌ی علم با‌زگشته‌اند. این کتاب به کاوش مفهوم آزادی و مسیرهای رسیدن به آن می‌پردازد. نویسندگان با تکیه بر شواهد تاریخی و تحلیل‌های بین‌رشته‌ای، نظریه‌ای جدید درباره‌ی ماهیت و دستیابی به آزادی ارائه می‌کنند. آن‌ها استدلال می‌کنند که آزادی نه امری ذاتی و همیشگی است، نه پدیده‌ای فراگیر، بلکه دستاوردی کمیاب در طول تاریخ بشر بوده است. در گذشته‌های دور و اغلب جوامع، قدرت در اختیار نخبگان و ثروتمندان قرار داشت و آزادی‌های فردی تحت سیطره‌ی زور و عرف‌های رایج سرکوب می‌شد. تنها زمانی که تعادلی ظریف و ناپایدار میان دولت مقتدر و جامعه‌ی پویا برقرار شود، می‌توان شاهد شکوفایی آزادی بود.

رابرت جی. شیلر، اقتصاددان برنده‌ی جایزه نوبل، در کتاب «اقتصاد روایی»، به نقش غیرمنتظره‌ی داستان‌ها در رفتار اقتصادی ما می‌پردازد. او استدلال می‌کند که روایت‌های رایج، چه در قالب اظهارات رسانه‌ای و چه در گفتگوهای روزمره، بر تصمیمات ما در زمینه‌ی سرمایه‌گذاری، خرج کردن و انتخاب شغل تأثیر می‌گذارند و در نهایت می‌توانند روندهای اقتصادی را تحت‌الشعاع قرار داده و حتی جرقه‌ی بحران‌های مالی را بزند.

نیل فرگوسن، مورخ برجسته، در کتاب «برآمدن پول» ما را به سفری در تونل زمان می‌برد تا رازآلودگی پول را رمزگشایی کند. او داستان انسان و پول را از اولین جرقه‌هایش در بین‌النهرین باستان تا بحران‌های مالی مدرن دنبال می‌کند. فرگوسن بر این باور است که نوآوری‌های مالی به اندازه‌ی اختراعات بزرگ در طول تاریخ اهمیت داشته‌اند و سیر تحول پول، در واقع، داستان تکامل تمدن بشری است.